Verpakkingsvrij winkelen zit in de lift

Steeds meer voedingswinkels bieden hun etenswaren verpakkingsvrij aan. De verpakking breng je zelf mee en kan je naar hartenlust vullen met allerlei, meestal biologische producten. In België zijn er al meer dan tien verpakkingsvrije winkels en ook in het buitenland is het een heuse hype. De strijd tegen het plastic is begonnen en ook de  supermarktketens doen mee!

Hoe gaat het in zijn werk?

De naam zegt het zelf, in een verpakkingsvrije winkel kan je levensmiddelen vinden zonder verpakking. De producten zitten onverpakt in grote schepbakken en silo’s. Klanten brengen zelf herbruikbare potjes, doosjes, bakjes en dergelijke mee om zelf te vullen in de winkel. Vaak kan je ter plaatse nog glazen flessen, bokalen of linnen zakjes kopen. Je betaalt vervolgens per gewicht – alleen voor de inhoud natuurlijk. Zo kan je exact kopen hoeveel je wilt en hoef je niets onnodig te verspillen. Handig toch?

Maar wat is nu het nut?

Plastic wordt in ons dagelijkse leven overal gebruikt. We staan er niet vaak bij stil hoeveel plastic afval we produceren en hoe vervuilend het is. Plastic verpest niet alleen het straatbeeld, een groot deel ervan komt ook terecht in de oceanen, waar het opstapelt en de aanwezige flora en fauna bedreigt. Verpakkingsvrij winkelen helpt een propere leefomgeving te creëren (en behouden) door zo min mogelijk afval in de omloop te brengen. Natuurlijk is een volledige zero waste levensstijl niet voor iedereen weggelegd, maar de verpakkingsvrije winkels maken het makkelijker om af en toe eens boodschappen te doen zonder dat er achteraf een berg afval overblijft.

Wie doet er mee?

In België is het aanbod aan verpakkingsvrij levensmiddelen al indrukwekkend en er duiken steeds meer verpakkingsloze winkels op. Momenteel zijn er al meer dan tien verpakkingsvrije winkels verdeeld over België. De eerste van het land was Robuust in Antwerpen. Zij openden in 2014 de deuren en verkopen zowel biologische voedingsmiddelen als badkamerproducten en producten voor het huishouden. Sindsdien heeft ook Lara kookt voor u de deuren geopend in Antwerpen. In Leuven vind je Content, waar lokale producten verpakkingsvrij verkocht worden, te vinden in de Tiensestraat en in de Smidse.

In Gent opende eerder dit jaar de succesvolle verpakkingsvrije winkel Ohne hun tweede winkel. Daarnaast kan je in Gent ook de BE O Markt en Moor & Moor vinden. In Brussel vindt men onder andere Chyl en Färm, die overigens ook winkels in Etterbeek, Oudergem, Ukkel, Louvain-La-Neuve en Elsene hebben.

Ook in kleinere steden en gemeenten kan je dus verpakkingsvrij je inkopen doen.

Bij Prana Bio Bulk in Zolder, kan je allerlei biologische voedingsmiddelen en verzorgingsproducten kopen in bulk, online of in de winkel. In Doornik kan je terecht bij La Petite Constance voor je verpakkingsvrije boodschappen.

Zelfs online webshops waar je levensmiddelen in bulk kan aankopen zijn in opmars. Die producten worden natuurlijk nog wel geleverd in een verpakking, die vaak echter wel herbruikbaar is.

Hoe zit het met de grote supermarktketens?

Ook grootwarenhuizen doen moeite om zoveel mogelijk plastic uit hun winkelrekken te verbannen. Lidl kondigde een tijdje geleden al aan tegen eind 2019 de verkoop van plastic wegwerpartikelen zoals rietjes, wattenstaafjes, borden en bestek stop te zetten en tegen 2025 willen ze hun gebruik van plastic met 20 procent verminderen. Carrefour volgt hun voorbeeld en kondigden ook aan dat ze de verkoop van plastic wegwerpartikelen zullen stopzetten. Beide ketens zoeken naar duurzame alternatieven in overleg met hun leveranciers.

Delhaize pakt het gebruik van plastic zakjes in de afdeling groenten en fruit aan. Ze willen overstappen op papieren en katoenen zakjes. Ook gaan ze aluminium rietjes aanbieden als alternatief voor de plastic wegwerprietjes. Colruyt beweert volop in de onderzoeksfase te zitten, maar kondigden tot dusver geen hernieuwingen aan. Duurzame verpakkingen en maximale recyclage van afval zou bovenaan hun lijstje staan.

Volledig verpakkingsvrij zullen de grote supermarkten niet snel worden, ze zijn er duidelijk wel mee bezig manieren te zoeken om een duurzame en milieuvriendelijke samenleving te steunen.

Zijn er ook nadelen?

Verpakkingen zijn natuurlijk niet altijd de duivel, vaak hebben ze ook hun nut. Zo gaat een komkommer zonder verpakking een vijftal dagen mee, met verpakking is dat ruim het dubbele. Ook bij het vervoeren en de opslag van de etenswaren helpt de verpakking om het voedsel vers en proper te houden. => tegen voedselverspilling

Andere kritieken op de verpakkingsvrije trend is dat de verpakkingen die de klanten meenemen, thuis moeten worden afgewassen. Dat is in principe ook belastend voor het milieu, maar minder zichtbaar, terwijl de plastic verpakkingen zichtbaar vervuilend en milieubelastend zijn.

Hoe doet de rest het?

Hoe populair de verpakkingsvrije winkels in België wel niet mogen zijn, bij onze noorderburen lijken ze niet aan te slaan. Enkele jaren terug werden ook in Nederland verpakkingsvrije winkels opgericht, zoals Opgeweckt in Groningen en Bag&Buy in Utrecht. Ze trokken echter te weinig klanten en moesten de deuren snel weer sluiten. Momenteel schieten er nog slechts zo’n vijftal over in heel Nederland, waarvan De Verpakkingsvrije Winkel in Leiden de populairste is.

In andere landen hebben de zero-waste supermarkets meer succes. In Spanje zijn er bijvoorbeeld al meer dan dertig verpakkingsvrije winkels te vinden, verspreid over het hele land. Granel is daarvan veruit de succesvolste verdeler van verpakkingsvrije voeding, met zo’n twintig winkels in totaal. In het Verenigd Koninkrijk zijn er meer dan een dozijn verpakkingsvrije winkels te vinden van Londen tot in Edinburgh. De koploper in Europa is Italië met maar liefst zeventig winkels die verpakkingsloze voeding aanbieden! Duitsland volgt met een zestigtal actieve verpakkingsvrije winkels.

Ook in Frankrijk (ongeveer veertig verpakkingsvrije winkels onder het label day by day!), Zwitserland, Tsjechië en Oostenrijk doen ze enthousiast mee met de verpakkingsvrije trend. Nu alleen nog hopen dat de verpakkingsvrije winkels here to stay zijn en niet binnen enkele jaren kopje onder gaan!