Soorten lampen, een vergelijking

De markt voor verlichtingsmiddelen is in de voorbije jaren volledig veranderd. Terwijl vroeger alleen gloeilampen en TL-lampen verkrijgbaar waren, is het aanbod aan beschikbare lampensoorten ondertussen met de spaarlampen, ledlampen en halogeenlampen duidelijk uitgebreid. Vooral door het verbod op de klassieke gloeilampen met een vermogen van 60 Watt of meer is de markt in beweging gekomen. Om wat meer transparantie in de situatie te brengen zullen in de volgende paragrafen de eigenschappen en voor- en nadelen van verschillende soorten lampen kort uiteengezet worden.

Compacte fluorescentielampen (CFL)

Compacte fluorescentielampen of spaarlampen behoren zoals TL-lampen tot de lagedrukkwiklampen. Ze zijn compact omdat de buizen kleiner, gebogen of meermaals gedraaid zijn. Een verder wezenlijk verschil met TL-lampen is de positie van het elektronische voorschakelapparaat. Dat is bij de spaarlampen geïntegreerd in de lamp zelf. Daardoor kunnen de compacte fluorescentielampen met een edison-schroefdraad worden voorzien en als volwaardige vervanger van gloeilampen gebruikt worden. Doordat de buis en het voorschakelapparaat vastzitten aan elkaar moeten bij een defect echter altijd beide onderdelen tegelijkertijd vervangen worden.

Een voordeel van de compacte fluorescentielampen tegenover de klassieke gloeilamp zit in het duidelijk mindere stroomverbruik bij dezelfde lichtsterkte. Het lichtrendement is daarbij rond vier tot vijf keer zo hoog als bij de gloeilamp. Om een gloeilamp van 60 Watt te vervangen, is een spaarlamp met een vermogen van 12 tot 15 Watt nodig. Het rendement vermindert wel in de loop van de tijd. Ook is de prestatie direct na het inschakelen van de lamp niet meteen optimaal. De levensduur van compacte fluorescentielampen (3.000 tot over 15.000 uur) is duidelijk hoger dan gloeilampen (1.000 tot 2.000 uur). Het hangt enorm af van de kwaliteit van de lamp en hoe en voor wat ze gebruikt wordt. Vooral vaak aan en uitdoen verkort de levensduur van een spaarlamp aanzienlijk.

Dan is er nog de kwestie van het kwik. Elke spaarlamp bevat dat giftige zware metaal. Als de brandende lamp breekt kunnen giftige kwikdampen vrijkomen. Dat risico kan echter tot een minimum beperkt worden door het gebruik van lampen die in plaats van vloeibaar kwik de vaste legering amalgaam bevatten en door een bijkomstige omhulsel voor het geval dat de lamp zou breken.

Ledlampen

Ledlampen worden vaak als het verlichtingsmiddel van de toekomst gezien. Dat komt doordat ledlampen een uitzonderlijk hoog rendement hebben en daarmee uitzonderlijk energiebesparend zijn. Daarbij komt dat de onderdelen geen kwik bevatten en ook bij frequent in en uitschakelen een zeer hoge levensduur hebben (tot 30.000 uren). Een bijkomend voordeel van ledlampen ligt in haar universele toepasbaarheid. Naast de uitrusting met een edison-schroefdraad als vervanger voor de gloeilamp, zijn er de meest uiteenlopende fittingen en maten mogelijk. Daarbij kunnen ledlampen ook met zeer weinig spanning aangedreven worden en er zijn zowel lampen voor gelijkspanning als voor wisselspanning.

Ledlampen hebben een tegenovergestelde reactie op temperatuur dan spaarlampen. Het rendement van spaarlampen daalt bij lage temperaturen, dat van ledlampen reageert daarentegen negatief op hogere temperaturen. Op de markt zijn daarom vooral ledlampen van een lager vermogen beschikbaar. Zoals ook bij de spaarlampen neemt de prestatie van ledlampen na verloop van tijd af. Ledlampen zijn tot nu toe nog altijd duidelijk duurder dan alle andere lampsoorten. Door het lage energieverbruik en de zeer lange levensduur worden die hoge aankoopkosten echter in de loop van het gebruik meestal meer dan gecompenseerd.

Halogeenlampen

Halogeenlampen zijn gelijkaardig aan de klassieke gloeilampen. De gloeidraad is eveneens gemaakt van wolfraam, maar bevindt zich echter in een bijkomstig klein glaslichaam, dat speciaal gelaagd is en met halogeengas gevuld is. Door dit proces wordt het lichtrendement van halogeenlampen verhoogd ten opzichte van normale gloeilampen. In vergelijking tot de energiebesparing van ledlampen en spaarlampen is de besparing echter zeer laag. Ook de beperkte levensduur van halogeenlampen is negatief te beoordelen. Een groot voordeel van halogeenlampen zit in de kleurproductie.

Slotsom

In ieder geval worden ledlampen door vele andere lampsoorten in allerlei opzichten overtroffen. Ook de Duitse stichting Warentest bevestigt dat in een grote vergelijkingstest (publicatie 3/2011). In de test werden twintig verschillende lampen (halogeenlampen, spaarlampen en ledlampen) met elkaar vergeleken. Drie van de vier geteste ledlampen namen daarbij de top drie in. En aangezien deze soort lamp nog relatief jong is, kunnen we zeker nog enkele nieuwe ontwikkelingen verwachten.